Monitoring parametrów powietrza w muzeum

Dlaczego monitoring parametrów powietrza w muzeum jest ważny?

Oświetlenie i warunki klimatyczne to czynniki, które silnie wpływają na muzealne eksponaty czy materiały przechowywane w archiwach. Utrzymywanie ich na odpowiednim poziomie skutecznie spowalnia proces chemicznej i biologicznej degradacji. Idealne warunki w tego typu aplikacjach to temperatura w zakresie 18-22 °C, wilgotność względna powietrza na poziomie około 50 %RH przy niewielkich wahaniach oraz oświetlenie od 50 do 200 luksów. Istotnymi parametrami są również temperatura punktu rosy, zawartość lotnych związków organicznych (LZO) w powietrzu, a także stężenie dwutlenku węgla (CO2). Podwyższone stężenie dwutlenku węgla niekorzystnie wpływa na jakość powietrza, tym samym rzutując na samopoczucie i zadowolenie zwiedzających oraz personelu muzeum.

Co jest ważne dla użytkowników systemów monitoringu parametrów powietrza w muzeum?

Od systemów monitoringu w muzeach oczekuje się, by zapewniły ciągły (24h/7d) pomiar warunków klimatycznych, w tym przede wszystkim wilgotności względnej i temperatury w pomieszczeniach i/lub gablotach. Bardzo ważny jest szybki i łatwy dostęp do danych archiwalnych. Dane archiwalne pozwalają bowiem ocenić warunki w muzeum w odniesieniu do zmieniających się pór roku i klimatu. Dla Użytkowników, pracowników muzeum, bardzo ważna jest intuicyjna obsługa systemu i możliwość szybkiego generowania raportów PDF. Raporty muszą zawierać dane archiwalne dla wybranych pomieszczeń muzeum za określony przez Użytkownika czas. System pomiarowy powinien być narzędziem ułatwiającym pracę, dającym możliwość obsługi (monitoringu) wielu pomieszczeń muzealnych i gablot z jednego miejsca (z biura, z poziomu własnego komputera). System monitoringu powinien docelowo zwalniać z konieczności przemieszczania się po muzeum w celu zebrania danych pomiarowych. Jest to istotne, gdy dział konserwacji i profilaktyki muzeum swoim zakresem zainteresowania obejmuje kilka oddziałów.

Jaki sprzęt pomiarowy do muzeum wybrać na początek?

Znane w muzealnictwie higrografy włosowe przechodzą już do historii. Jest to spowodowane przede wszystkim zaprzestaniem produkcji tych przyrządów pomiarowych. Dodatkowym argumentem jest fakt, że firmy z branży metrologii wycofują się z serwisu higrografów. Zużywające się elementy serwisowe są bowiem coraz trudniej dostępne lub nie ma ich w ogóle. Wysłużone na galeriach urządzenia bardzo często pełnią już tylko funkcję obiektu muzealnego, a nie przyrządu monitorującego parametry powietrza. Z tego powodu pracownicy muzeum szukają alternatywnych rozwiązań – urządzeń do śledzenia wilgotności i temperatury. Właśnie w trakcie szukania odpowiednich rozwiązań w pierwszej kolejności trafiają na kompaktowe rejestratory, tzw. „logery” wilgotności i temperatury – HL-1D.

Ten niewielkich rozmiarów przyrząd pomiarowy pozwala na pomiar wilgotności i temperatury w pomieszczeniu i/lub gablocie. Użytkownik w każdej chwili ma możliwość podglądu aktualnych warunków dzięki wyświetlaczowi LCD. Dodatkowo urządzenie posiada wbudowaną pamięć, do której zapisywane są dane pomiarowe z określoną częstotliwością (co 5, 15 lub 60 minut – są to najczęściej ustawiane wartości). Dostarczane w komplecie z urządzeniem oprogramowanie na PC pozwala szybko i łatwo wygenerować raport za miniony tydzień, miesiąc, kwartał, … Intensywność zgrywania danych z urządzenia zależy wyłącznie od Użytkownika. Idea obsługi tego przyrządu jest podobna do higrografów włosowych. Użytkownik musi podejść do przyrządu lub go przenieść do biura, zebrać (zgrać z jego pamięci) dane pomiarowe, zarchiwizować dane (zapisać dane na dysku komputera lub wydrukować). Do prac serwisowych należy przede wszystkim okresowa wymiana baterii (urządzenie zasilane jest bowiem standardową, ogólnie dostępną baterią zegarkową).

Jeśli lokalny rejestrator wilgotności i temperatury to za mało?

Kompaktowy rejestrator wilgotności i temperatury jest dobrym wstępem dla systemu monitoringu wilgotności i temperatury online. Daje bowiem możliwość cyfrowego zapisu warunków klimatycznych w pomieszczeniach muzealnych lub gablotach. Zarejestrowane dane pomiarowe wilgotności względnej i temperatury mogą być przechowywane na dysku zewnętrznym, dysku komputera. Mogą być dodatkowo drukowane (raporty z pomiarów). Muzea coraz częściej jednak oczekują systemów działających online, które zwolnią ich pracowników z obowiązku ręcznego zgrywania danych pomiarowych, ręcznego spisywania danych chwilowych na temat wilgotności i temperatury, ręcznego zapisywania danych na dysku. W tego typu aplikacjach sięgamy po rozwiązania sieciowe – punkty pomiarowe zlokalizowane w różnych miejscach w muzeum, przesyłające dane pomiarowe do jednego miejsca. W tego typu systemach pomiarowych Użytkownicy mają dostęp do danych z dowolnego miejsca w muzeum (lub nawet z dowolnego miejsca na świecie – zależy od ustawień sieci IT). Dodatkową zaletą jest intuicyjna obsługa systemu z poziomu przeglądarki internetowej, w tym podgląd danych aktualnych i historycznych, generowanie raportów PDF za określony czas. Zadaniem systemu monitoringu wilgotności i temperatury jest również alarmowanie o przekroczeniach w formie wiadomości e-mail i/lub SMS, dzięki czemu pracownicy otrzymują informacje, gdy z klimatem w muzeum dzieją się dziwne rzeczy.

Tego typu system pomiarowy może składać się z punktów pomiarowych przewodowych oraz bezprzewodowych. Większość placówek muzealnych decyduje się na rozwiązania bezprzewodowe ze względu na brak możliwości prowadzenia przewodów w budynkach zabytkowych. Muzea decydują się najczęściej na tego typu urządzenia: Wi-S00R0, Wi-S00R1, Wi-H00C0. Podstawową zaletą tych urządzeń jest brak wyświetlacza i diod sygnalizacyjnych – urządzenia nie mogą bowiem odwracać uwagi zwiedzających od obiektów prezentowanych na sali wystawowej i/lub w gablocie muzealnej.

Wyżej wymienione urządzenia bezprzewodowe wymagają zastosowania odbiornika, który z jednej strony komunikuje się bezprzewodowo z punktami pomiarowymi, a z drugiej jest połączony z siecią IT w muzeum. Odbiorniki określane również jako koncentratory mogą posiadać wbudowany wyświetlacz, który pozwala na lokalny podgląd wilgotności i temperatury w pomieszczeniach, w których zainstalowane są bezprzewodowe punkty pomiarowe. Do pomiarów wilgotności i temperatury w muzeach polecamy odbiorniki tego typu: Wi-MA2P0ER, Wi-MA2D0ER.

Ciekawym rozwiązaniem są również punkty pomiarowe wykorzystujące istniejącą w muzeum sieć Wi-Fi. Są to rejestratory z serii HiOne – przykładowe modele: Hi-S00R3, Hi-S00R0, Hi-H00S0 (do współpracy z zewnętrzną sondą pomiarową o podwyższonej dokładności). Tego typu rozwiązania nie wymagają żadnych koncentratorów danych, odbiorników, co zdecydowanie upraszcza wdrożenie systemu pomiarowego.

Ważnym elementem systemu monitoringu jest oprogramowanie. Oferowane przez firmę programy pozwalają na wizualizację pomiarów (na mapie budynku, na wykresach, w tabeli), podgląd danych historycznych (na wykresach), szybkie generowanie raportów (w formie plików Excel i/lub PDF) za wybrany okres oraz alarmowanie o przekroczeniach w systemie. Dostępnych jest kilka typów programów, z czego najczęściej wybieranym rozwiązaniem jest ADAPS ONLINE, czyli program obsługiwany z poziomu przeglądarki internetowej, przez wielu użytkowników w jednym momencie.

Co jest ważne w systemie monitoringu w muzeum?

• Wysoka dokładność pomiarów i przede wszystkim stabilność długoterminowa, która zapewnia, że zbierane dane pomiarowe przedstawiają faktyczne warunki w muzeum.
• Rejestratory wilgotności i temperatury, które nie odwracają uwagi zwiedzających od ekspozycji – rejestratory wilgotności i temperatury bez wyświetlacza, bez diod, w bardzo estetycznej, kompaktowej obudowie.
• Rejestratory zasilane bateryjnie, z komunikacją bezprzewodową, które nie wymagają instalacji elektrycznej – nie wymagają prowadzenia żadnych przewodów, co w budynkach zabytkowych jest niemożliwe lub bardzo utrudnione.
• Odbiorniki wyposażone w wyświetlacz (w celu lokalnego podglądu danych pomiarowych), które można wpiąć do istniejącej w muzeum sieci teleinformatycznej, bez konieczności rozbudowywania istniejącej sieci.
• Podgląd danych pomiarowych wilgotności i temperatury w całym muzeum z jednego miejsca, bez konieczności przemieszczania się po salach ekspozycyjnych.
• Bardzo intuicyjna obsługa systemu – po 15 minutach szkolenia każdy pracownik muzeum powinien potrafić podejrzeć wilgotność i temperaturę panującą w muzeum oraz wygenerować raport o warunkach dla wybranych sal za wybrany czas.
• Alarmowanie o przekroczeniach progów – wiadomości e-mail (coraz rzadziej SMS) informują o przekroczonych progach alarmowych ustalonych dla wybranych sal / gablot w muzeum, co zwalnia pracowników z ciągłego obserwowania warunków. Alarmy mogą trafiać bezpośrednio do osób technicznych, odpowiedzialnych za nastawy sprzętu klimatyzacyjnego, osuszaczy lub nawilżaczy powietrza.